Օրհնյալ գերդաստանի շառավիղներից է բանաստեղծուհին. ինչպես վկայում են վավերագիր տեղեկությունները՝ սերում են Ջուղայից, որտեղ ապրել են մինչեւ Շահ Աբասի արշավանքները, հետո գաղթել են Պարսկաստան, հաստատվել Նոր Ջուղայում, այնուհետեւ տեղափոխվել Հնդկաստանի Մադրաս քաղաք:

Աղանուրյանները հայտնի են եղել ազգաշահ իրենց գործունեությամբ՝ զբաղվել են բարեգործությամբ, կազմակերպել հանգանակություններ, կառուցել եկեղեցիներ, հիմնել կրթօջախներ: Հոգեւոր դաշտում են գործել Հարություն եւ Պետրոս Աղանուրյանները, իսկ պատմաբան, աստվածաբան, թարգմանիչ Մկրտիչ Աղանուրյանը Կալկաթայում 1820 թ. «Իմաստախնդրեան միաբանություն» կազմակերպության աթոռակալն է եղել: Մադրասում են ծնվել տոհմի մյուս հետնորդները՝ Աբրահամն ու իր ժառանգները: Աբրահամի կինը՝ Մարիամ-Թերեզան, դուստրն էր Մուրատյան վարժարանի բարերար Սամուել-Մուրատի: 1835-ին նրանց ընտանիքը տեղափոխվում է Փարիզ, այնուհետեւ գալիս եւ հիմնավորվում է Վենետիկում:

Հայկական ծագմամբ իտալացի բանաստեղծուհի Վիկտորյա Աղանուրի անունը Իտալիայի հայտնի ու մեծարված այնպիսի երեւելիների կողքին է, ինչպիսիք Բոկաչոն ու Դանթեն են: Բանաստեղծուհին ծնվել է 1855 թ. Պադուա քաղաքում: Հայրը՝ Էդուարդը, հայ էր, մայրը՝ Ջուզեպինա Պաչինին՝ իտալուհի: Ապագա բանաստեղծուհին մեծացել է Պադուայի «Հայերի տանը», որտեղ հաճախ էին հյուրընկալվում Եվրոպայի հայտնիները՝ գրողներ, արտիստներ, գիտնականներ, գործարարներ: Իր առաջին ստեղծագործությունները, հետագայում նաեւ գրքերը հայուհին տպագրում է քրոջ՝ Հելենայի նկարազարդումներով:

Բանաստեղծությունների առաջին՝ «Հավիտենական զրույց» ժողովածուն, որի լույսընծայումը վստահված էր միլանյան հրատարակչությանը, ընթերցողին է հասնում 1900-ին: Ժողովածուն գերազանցում է բոլոր սպասելիքները՝ հայտնություն ու մեծ փառք բերելով հեղինակին: Դա է վկայում իտալացի փիլիսոփա, մտավորական ու քննադատ Բենեդետո Կրոչեի հիացական արձագանքը մամուլում. «Դրանք ամենագեղեցիկ բանաստեղծություններն էին, որոնք երբեւէ գրվել են իտալացի կնոջ կողմից…»: Իսկ նշանավոր բանաստեղծներ Կարդուչչին, Լեոպարդին, Ադա Նեգրին նրան համարել են իտալական արդի պոեզիայի ամենից գեղեցիկ դեմքերից մեկը՝ շեշտելով նրա մտածումների ինքնատիպությունը, զգացմունքների հազվագյուտ խորությունը: Երեք տարի անց գիրքը վերահրատարակվում է Թուրինում: Նույն ցնծությամբ էր ընդունվելու նրա երկրորդ հոգեզավակը՝ «Նոր երգերը»՝ հրատարակված 1908-ին, Հռոմում: Այս ժողովածուները ոչ միայն Իտալիայում, այլեւ Եվրոպայում են սիրված ու հանրահայտ դարձնում հեղինակի անունը: Իսկ 1905 թ. նրա ստեղծագործությունները հայերեն էր թարգմանել եւ հրատարակել Մխիթարյան միաբանության  հայտնի հայրերից Արսեն Ղազիկյանը:

Իր ստեղծագործություններում Աղանուրը անդրադարձել է նաեւ հարազատ ժողովրդի բախտին ու ճակատագրին, հայրենի օթեւաններից զրկված իր եղբայրների տառապանքներին: Հայկական ինքնության տրոփով են բաբախուն «Հեռավոր եղբայրներիս» բանաստեղծության տողերը: Եվ ոչ միայն այս մեկի: Հայրենասիրական գործերում նա արձագանքել է մեր ժողովրդի ազգային ինքնության, ազնվական վեհության եւ սեփական ուժն ու իրավունքները  վերագտնելու ազգափրկիչ խնդիրներին:

Յուրօրինակ դրամա է հիշեցնում 55-ամյա Վիկտորյա բանաստեղծուհու վախճանը. չարորակ ուռուցքի վիրահատությունը դառնում է ճակատագրական: Իսկ նրա ամուսինը՝ Գաիտո Բոմբիլին, ինքնասպան է լինում սիրասուն կնոջ հենց աճյունի մոտ, եւ երկուսին էլ հողին են հանձնում միաժամանակ…

Հակոբ ՍՐԱՊՅԱՆ

Հոդվածը՝ Տաթևիկ Մուրադյան (2022-1-HU01-ESC51-VTJ-000080624)